پایگاه خبری تحلیلی صبح تهران | sobheterhan.com

روزنامه آمریکایی «نیویورک تایمز» نوشته است ایران سیاست تحریک آمیز خود علیه آمریکا را به نوعی همکاری محدود تغییر داده است که بارزترین نمود آن را می‌توان در عراق مشاهده کرد؛ جایی که تهران حمایت خود از یک نخست وزیر هوادار آمریکا را اعلام کرده و به شبه نظامیان تحت حمایتش دستور داده تا حملات راکتی به نیرو‌های آمریکایی را متوقف کنند.

در مقابل، آمریکایی‌ها هم با وجود آن که به ظاهر تغییر رفتار ایران را رد می‌کنند، در عمل پاسخی معتدل و غیرمستقیم به این تغییر داده اند.

این تغییرات حتی اگر پایدار نباشد یا به پایان خصومت‌های دوجانبه منجر نشود، دست کم تنش‌ها را آرام کرده و خطر رویارویی مستقیم را کاهش داده است.

رندا اسلیم، عضو ارشد «موسسه خاورمیانه» می‌گوید: «وقوع جنگ احتمال کمتری دارد، اما همچنان خطر رویارویی وجود دارد. البته احتمال آن هم کمتر شده است، چرا که نیت‌ هر دو بازیگر اصلی تغییر کرده است. مشخصا هم ایران و هم ایالات متحده شش ماه پیش از انتخابات آمریکا خواهان جنگ نیستند.»

تحلیلگران می‌گویند تغییر رویکرد ایران که به صورت علنی ابراز نشده، به نظر می‌رسد تاکتیکی باشد، چرا که این کشور همچنان با درخواست دولت ترامپ برای مذاکره مجدد درباره توافق هسته‌ای مخالف است و از هدف بیرون راندن آمریکا از خاورمیانه هم دست نکشیده است.

با این وجود نشانه‌هایی از تنش زدایی را می‌توان در هفته‌های اخیر مشاهده کرد:

• پس از ماه‌ها حملات علیه نیرو‌های آمریکایی در عراق که دو طرف را در ماه ژانویه تا پای جنگ کشاند، ایران از شبه نظامیان مورد حمایتش خواسته که این حملات را تا اندازه زیادی متوقف کنند.
• زمانی که پارلمان عراق یک نخست وزیر مورد حمایت آمریکا را برگزید، ایران که در انتخاب نخست وزیر پیشین اعمال نفوذ کرده بود، در نهایت با انتخاب اخیر موافقت و همراهی کرد.
• در ماه آوریل ایران پیشنهاد داد تا مذاکراتی برای تبادل زندانیان صورت بگیرد، و یک بازنشسته نیروی دریایی آمریکا را یک پزشک ایرانی آمریکایی معاوضه کند.
• حمله کشتی‌های تجاری و نفتکش‌ها در خلیج فارس کاهش پیدا کرده، هرچند به طور کامل متوقف نشده است.

به نوشته نیویورک تایمز، دیپلمات ها، مقامات عراقی و ایرانی و تحلیلگران دلایل مختلفی را در این رابطه ذکر می‌کنند. محمد حسین ملائک، سفیر سابق ایران در چین، در مقاله‌ای که «دیپلماسی ایرانی» منتشرک کرده نوشته است که پس از ترور سردار سلیمانی، ایران به ارزیابی مجدد توانایی‌های خود پرداخته و با چشم انداز و برنامه تازه‌ای وارد شده است.

ایران همچنین به این نتیجه است که تشدید تنش‌ها با آمریکا ممکن است به یک درگیری نظامی منجر شود که علاوه بر خسارات آن، می‌تواند به نفع ترامپ بوده و شانس انتخاب دوباره او را افزایش دهد. نیویورک تایمز به نقل از یک مشاور وزارت خارجه ایران مدعی شده که حتی به نیروی قدس سپاه پاسداران هم دستور داده شده تا ماه نوامبر که انتخابات آمریکا برگزار می‌شود محافظه کارانه رفتار کرده و اقدامی نکنند.

علاوه بر انتخابات آمریکا، ایران به تصمیم شورای امنیت درباره پایان تحریم تسلیحاتی که در ماه اکتبر اتخاذ می‌شود هم نظر دارد و نمی‌خواهد تا آن زمان اعضای شورای امنیت را از خود براند.

آمریکا نیز علی رغم اظهارات تند علیه ایران، به طور غیرمستقیم وارد تعامل شده است.

پس از آن که ایران با نخست وزیری مصطفی الکاظمی موافقت کرد، آمریکا تحریم خرید گاز ایران توسط عراق را برای چهار ماه دیگر تعلیق کرد. این تعلیق که طولانی‌تر از دوره‌های ۳۰ و ۴۵ روزه پیشین است، پول بیشتری در دسترسی ایران قرار می‌دهد. مورد دیگر مسئله تبادل زندانیان است که ایران پیشنهاد کرده است.

در ماه مارس نیز عبدالناصر همتی، رئیس کل بانک مرکزی ایران، گفته بود آمریکا مجوز آزادی برخی از دارایی‌های بلوکه شده ایران در کشور‌های دیگر را صادر کرده است. این دارایی‌ها به احتمال زیاد پول فروش نفت بوده است. البته مقامات آمریکایی این ادعا را تکذیب کردند.

جرت بلنک، عضو ارشد «موقوفه کارنگی برای صلح بین الملل»، تغییر رفتار ایران در ماه‌های گذشته را یک تغییر تاکتیکی می‌داند، نه تحولی استراتژیک.

نیویورک تایمز به نقل از مقامات ایرانی نوشته است در عراق که درگیری ایران و آمریکا آشکارتر از هر جای دیگری است، تهران در نهایت بیشتر نگران ثبات این کشور است تا منصوب کردن یک نخست وزیر مورد علاقه خود.

یک دیپلمات ارشد غربی که نخواست نامش فاش شود، گفت: «روایتی که از سال ۲۰۰۳ تا کنون وجود داشته این بود که غرب به سیاستمداران عراقی اجازه داده تا به سمت ایران متمایل شوند. اما این بار، آمریکا و انگلیس از ابتدا الکاظمی را مورد حمایت قرار دادند و ایران این کار را نکرد، و [در نهایت] ایران بود که اندکی تغییر موضع داد.»