نسخه چاپي
ارسال به دوستان
آیا منظومه شمسی سیاره نهم بزرگ و تاریکی دارد که در جایی فراتر از مدار نپتون حرکت می‌کند؟ از سال ۲۰۱۶، بسیاری از ستاره شناسان با اشاره به شواهدی مبنی بر وجود منبع گرانش بزرگ در اعماق فضای خورشیدی، این احتمال را دادند که سیاره نهمی در منظومه شمسی وجود دارد، اما مقاله جدیدی استدلال می‌کند که این منبع ثقل چیزی بیش از یک سراب آماری نیست.
اولین اشاره فیزیکی به فرضیه سیاره نهم، مربوط به گروهی از سنگ‌های فضایی با مدار‌های مشابه بود که به نظر می‌رسید به طور غیر معمولی نزدیک هم جمع شده‌اند. این اشیاء کم نور، دور نپتون می‌چرخند و به عنوان اشیاء ترانس نپتون شناخته می‌شوند. این سنگ‌های فضایی که در منظومه شمسی بسیار ناچیز و کوچک هستند به دلیل انعکاس نور خورشید در پس زمینه روشن‌تر ستاره‌ها و کهکشان‌ها توجه ستاره شناسان را جلب می‌کنند؛ آنها تمایل دارند با یکدیگر ترکیب شوند از این رو تنها تعداد معدودی از آنها شناسایی و فهرست بندی شده‌اند. مشهورترین آنها سیاره کوتوله تنزل یافته پلوتوست که در مقایسه با بسیاری از همنوعان خود در فاصله نزدیکتری به دور خورشید می‌چرخد.
اما در سال ۲۰۱۶، دو ستاره شناس به نام‌های کنستانتین باتیگین و مایک براون از انستیتوی فناوری کالیفرنیا مشاهده کردند که شش نمونه از این اجرام فضایی، از جمله سیاره کوتوله «سدنا»، همگی دارای مدار‌های بیضوی طولانی و خارج از مرکز هستند که در همان جهت قرار دارند. خارج از مرکز در اینجا به معنای آن است که آنها بسیار دورتر از نزدیکترین نقطه به خورشید هستند.
باتیگین و براون چنین استدلال کردند که گرانش زیاد سیاره‌ای با جرم حدود ۱۰ برابر زمین و با فاصله‌ای بیشتر از پلوتو و در یک مسیر بیضوی طولانی به دور خورشید، باعث کشیده شدن این شش نمونه که به آنها (TNO) گفته می‌شود، به مدار‌های خوشه‌ای خود می‌شود. این استدلال همچنان در دست بررسی است.
در مطالعه‌ای که اخیرا به دست تیمی از محققان در این باره انجام شد، چنین نتیجه گیری شده است که TNOها به طور خوشه‌ای نیستند، در واقع آنها از لنز تلسکوپ‌های زمینی اینطور به نظر می‌رسند. آنها تحلیل کردند که TNOها در حاشیه‌ای‌ترین نقطه منظومه شمسی توزیع تقریبا یکنواختی دارند و این متناسب با فرضیه سیاره نهم نیست.
دیو ثولن، ستاره شناس دانشگاه هاوایی که با استفاده از تلسکوپ سوبارو در قله ماوناکی در هاوایی به جستجوی TNOها می‌پردازد و در این مطالعه مشارکت نداشته است، گفت هنوز اطلاعات کافی در این باره وجود ندارد و نمی‌توان به طور قطع تایید کرد که منظومه شمسی نه سیاره دارد. ما در یک وضعیت کلاسیک قرار داریم و هنوز سوالات زیادی وجود دارد که باید به آنها پاسخ داده شود.
خوشه بندی TNOها حاکی از آن است که ممکن است سیاره‌ای آنها را به سمت خود بکشد و این فرضیه‌ای است که ارزش کاوش را دارد، اما این خوشه بندی که تاکنون دیده شده، دلیل محکمی نیست؛ از طرف دیگر، مطالعه جدید نمی‌تواند سیاره نهم را نیز رد کند.
ثولن گفت تلاش‌هایی که در حال حاضر در حال انجام است به طرز چشمگیری کاتالوگ TNO شناخته شده را گسترش داده و زمینه محکم‌تری را برای هرگونه ادعا در این زمینه فراهم می‌کند. پیشرفت به آرامی اتفاق می‌افتد.
تیم ثولن در تلاش است تا آسمان را به دور از تعصب در استدلال، به طور یکنواخت رصد کند.
اسکات شپارد، منجمی که TNOها را در موسسه علوم کارنگی در واشنگتن دی سی مورد مطالعه قرار داده و یکی از اولین محققانی بود که فرضیه وجود سیاره بزرگ دیگر در فاصله بسیار دور در منظومه شمسی را مطرح کرد، تا حد زیادی با نظر ثولن موافقت کرد.
او می‌گوید ما فقط TNOهای دور را نداریم تا بتوانیم استدلال آماری خوبی را در مورد یا علیه خوشه بندی ارائه دهیم. مقاله جدید برخی از اجرام مانند «سدنا» را نادیده می‌گیرد و این امر سبب می‌شود نتایج کمتر متقاعدکننده باشد. احتمال داده می‌شود این اجرام تحت تاثیر جاذبه نپتون قرار گرفته باشند و این امر آنها را به کاندیدا‌های نه چندان مناسبی برای مطالعه سیاره نهم تبدیل می‌کند.
به گفته شپارد آنها باید اندازه نمونه فعلی TNOهای بسیار دور را سه برابر کنند تا بتوانند آمار قابل اعتمادی در مورد زوایای مدار این جسم داشته باشند و اگر اندازه نمونه به قدر کافی بزرگ نباشد حتی اگر همه چیز به شدت خوشه‌ای باشد، آمار‌ها با توزیع یکنواخت مطابقت خواهند داشت و این فرضیه احتمال وجود سیاره نهم را رد می‌کند.
